افسردگی در کودکان علامت شاخص و کلیشه ای افسردگی که توام با گوشه گیری، کم حرفی و بی انگیزگی است را ندارد، علامت مهم افسردگی در کودکان غالبا پرخاشگری است.
تشخیص افسردگی در کودکان باتوجه به پیچیدگی های رفتاری، عدم شناخت صحیح احساسات، محدود بودن دامنه لغات کودک و… دشوار است و نیاز به ارزیابی چندمرحله ای و به کارگیری مجموعه ای از ابزارها و تست های تشخیصی دارد.
پروتکل تشخیص افسردگی باید بتواند افسردگی را از سایر اختلالات که بعضا به عنوان اختلال همراه بروز پیدا می کنند مانند اضطراب، عدم تمرکز، استرس و… به خوبی تمیز دهد.
در ادامه به معرفی علل، علائم و ابزارهای تشخیص و درمان افسردگی در کودکان خواهیم پرداخت.
مهم ترین علائم افسردگی در کودکان و نوجوانان
- غم و اندوه، بدخلقی دائمی
- همیشه تحریک پذیر یا عصبی بودن
- عدم علاقه به چیزهایی که قبلاً از آنها لذت می بردند
- اغلب اوقات احساس خستگی و فرسودگی می کند
- اختلال خواب که می تواند به صورت کم خوابی یا پرخوابی و یا از خواب پریدن های مکرر در طول شب بروز پیدا کند.
- قادر به تمرکز نیست.
- کمتر با دوستان و خانواده تعامل دارد.
- بلاتکلیفی
- اعتماد به نفس زیادی ندارد.
- کمتر از حد معمول غذا بخورد یا پرخوری کند.
- تغییرات بزرگی در وزن دارند.
- در مورد احساس گناه یا بی ارزشی صحبت کنید.
- عدم تعادل حالات عاطفی، مضطرب و نگران گاهی هم سرد و بی حس به نظر می رسد.
- احساس خالی بودن یا ناتوانی احساسی (بی حسی)
- افکاری در مورد خودکشی یا آسیب رساندن به خود دارند.
- در واقع صدمه زدن به خود، به عنوان مثال، بریدن پوست یا مصرف بیش از حد قرص
- برخی از کودکان با اضطراب و همچنین افسردگی مشکل دارند. برخی علائم فیزیکی مانند سردرد و معده درد نیز دارند.
علل بروز افسردگی در کودکان
این عوامل خطر احتمال ابتلای کودک به افسردگی را افزایش می دهد:- سلامت جسمانی: کودکان مبتلا به بیماری های مزمن یا شدید بیشتر در معرض افسردگی هستند مانند چاقی
- رویدادهای استرس زا: تغییرات در خانه، مدرسه یا با دوستان می تواند خطر ابتلا به علائم افسردگی را در کودک افزایش دهد.
- محیط: زندگی پر هرج و مرج یا پر استرس در خانه می تواند کودک را در معرض خطر بیشتری برای اختلالات خلقی مانند افسردگی قرار دهد.
- سابقه خانوادگی: کودکانی که اعضای خانواده آنها دارای اختلالات خلقی یا افسردگی هستند، ممکن است در سنین پایین به افسردگی مبتلا شوند.
- عدم تعادل بیوشیمیایی: عدم تعادل برخی از هورمون ها و مواد شیمیایی ممکن است بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. این می تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
چگونه افسردگی در کودکان تشخیص داده می شود؟
اگر علائم افسردگی در کودک شما حداقل 2 هفته طول کشیده است، برای اطمینان از اینکه هیچ دلیل فیزیکی برای علائم وجود ندارد و برای اطمینان از اینکه کودک شما درمان مناسب را دریافت می کند، با پزشک خود ملاقات کنید. مشاوره با یک متخصص مراقبت از سلامت روان کودکان(روانپزشک یا روانشناس) نیز توصیه می شود ارزیابی سلامت روان باید شامل مصاحبه با شما (والدین یا مراقب اصلی) و فرزند شما و هر آزمایش روانشناختی دیگری باشد که مورد نیاز است. اطلاعات معلمان، دوستان و همکلاسی‌ها می‌تواند برای نشان دادن اینکه این علائم در طول فعالیت‌های مختلف فرزند شما ثابت هستند و تغییری آشکار نسبت به رفتار قبلی او هستند، مفید باشد. هیچ آزمایش پزشکی یا روانشناختی خاصی وجود ندارد که بتواند افسردگی را به وضوح نشان دهد، اما ابزارهایی مانند پرسشنامه (هم برای کودک و هم برای والدین)، همراه با مصاحبه بالینی، می تواند در کمک به تشخیص افسردگی در کودکان بسیار مفید باشد. گاهی اوقات این جلسات درمانی و پرسشنامه‌ها می‌توانند به شناسایی نگرانی‌های دیگری که به عنوان اختلالات همراه شناخته می شوند، مانند ADHD، اختلال سلوک و OCD کمک کنند.افسردگی نوجوانان چگونه تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایش پزشکی خاصی وجود ندارد که بتواند افسردگی را تشخیص دهد. متخصصان مراقبت های بهداشتی با انجام مصاحبه ها و تست های روانشناختی با نوجوان و اعضای خانواده، معلمان و همسالان او تشخیص می دهند که آیا یک نوجوان افسردگی دارد یا خیر. شدت افسردگی نوجوانان و خطر خودکشی بر اساس ارزیابی این مصاحبه ها تعیین می شود. توصیه های درمانی نیز بر اساس داده های جمع آوری شده از مصاحبه ها ارائه می شود. پزشک همچنین به دنبال علائم اختلالات روانپزشکی بالقوه همراه مانند اضطراب یا سوء مصرف مواد یا بررسی اشکال پیچیده افسردگی مانند اختلال دوقطبی (بیماری افسردگی شیدایی) یا روان پریشی می شود. پزشک همچنین نوجوان را از نظر خطر خودکشی یا قتل ارزیابی می کند. بروز اقدام به خودکشی و خودزنی در زنان بیشتر از مردان است در حالی که خودکشی کامل در مردان بیشتر است. یکی از آسیب پذیرترین گروه ها برای خودکشی کامل، گروه سنی 18 تا 24 سال است. داده های حاصل نقشه برداری مغز(QEEG) می تواند به تشخیص افسردگی کودکان و نوجوانان کمک کند با این حال هیچ کدام از این موارد به تنهایی نمی توانند تشخیص و دقیق و قطعی را مسجل کنند. بهترین شیوه تشخیص افسردگی در نتیجه به کارگیری تمامی ابزارها تشخیصی و جمع بندی حاص از نتایج آن ها ممکن می شود.چگونه به کودک مبتلا به افسردگی کمک کنیم؟
درمان کودکان مبتلا به افسردگی شامل درمان و تجویز دارو است. برخی از کودکان ممکن است از یکی از این موارد سود ببرند – برخی دیگر ممکن است از ترکیبی استفاده کنند. اینها درمان های مادام العمر نیستند. پزشک کودک شما یک برنامه درمانی را تجویز می کند و تصمیم می گیرد که چه زمانی برای کودک شما مناسب است استفاده از آن را متوقف کند. برنامه درمانی افسردگی دوران کودکی اغلب به شدت علائم بستگی دارد. خبر خوب این است که مراقبت صحیح می تواند به کودک شما کمک کند تا علائم خود را تسکین دهد.گزینه های درمان افسردگی کودکان و نوجوانان
روان درمانی
اگر کودکی مبتلا به افسردگی تشخیص داده شود، اولین خط درمان اغلب روان درمانی است. این نوع درمان می‌تواند به عوامل عاطفی و زندگی که خطر افسردگی کودک را افزایش می‌دهند، مانند محیط و رویدادهای استرس‌زا رسیدگی کند.شناخت درمانی و رفتار درمانی
درمان شناختی رفتاری (CBT) معمولا برای درمان افسردگی استفاده می شود. این نوع درمان شامل صحبت از طریق احساسات و تجربیات، تجزیه و تحلیل مناطق برای تغییرات، و یافتن راه های فعال برای ایجاد این تغییرات است.بازی درمانی
برای کودکان خردسال، گفتار درمانی سنتی ممکن است به دلیل واژگان محدود آنها موثر نباشد. بازی درمانی، که از اسباب بازی و سرگرمی استفاده می کند، می تواند به کودکان کمک کند تا احساسات و تجربیات خود را تقویت کنند. هنر درمانی که از نقاشی، طراحی و سایر تکنیک های هنری استفاده می کند، نوعی درمان بیانی است که ممکن است به کودکان کمک کند تا با علائم افسردگی نیز کنار بیایند.دارو درمانی
دارودرمانی نیز می تواند در کاهش علائم افسردگی کودکان و نوجوانان موثر باشد که به کارگیری آن نیازمند تجویز و پیگیری پزشک حاذق و باتجربه دارد تا با حداقل عوارض استفاده از آن دارو به عنوان درمان مواجه باشیم. نکته: مطالب فوق صرفا جنبه آگاهی بخشی داشته و لازم است پیش از هر اقدام با پزشک خود مشورت نمایید. کودکانی که هر یک از این داروها را مصرف می کنند نباید بدون اجازه پزشک مصرف آنها را قطع کنند. ترک دارو می تواند منجر به عوارض جانبی قابل توجهی شود.جمع بندی و نتیجه گیری
عدم تشخیص بهنگام و درمان صحیح افسردگی در کودکان می تواند علاوه بر تاثیر مستقیم خلق افسرده در شکل گیری طرحواره ها و الگوهای شخصیتی کودکان و نوجوانان، چرخه ای از اختلالات همراه از جمله اضطراب، وسواس، شخصیت مرزی و… را فعال کند. منابع: NHS,WEBMED,HEALTHLINEخلاصه مطالب:
- غم و اندوه، بدخلقی دائمی
- همیشه تحریک پذیر یا عصبی بودن
- عدم علاقه به چیزهایی که قبلاً از آنها لذت می بردند
- اغلب اوقات احساس خستگی و فرسودگی می کند
- دارودرمانی
- شناخت درمانی
- رفتاردرمانی
- بازی درمانی
- روان درمانی
