اختلال یادگیری چیست؟
یادگیری فرآیند بسیار پیچیده ای است که از چندین جز و زیر سیستم تشکیل شده است. خط مقدم این فرآیند را اعصاب حسی که داده های شنیداری و دیداری را از چشم و گوش به قشر مغز(کورتکس) می رسانند، تشکیل می دهد. حدفاصل دریافت داده های حسی تا پردازش نهایی که منجر به یادگیری می شود، زیر سیستم های حافظه(کاری، متوالی، کوتاه مدت و بلند مدت) و توجه(انتخابی، تقسیم شده،پایدار و…) به منظور دریافت و طبقه بندی بهینه اطلاعات به کار گرفته می شوند. هر یک از این اجزا چنانچه وظایف خود را به درستی انجام ندهد، اختلال یادگیری بروز پیدا می کند.
هنگامی که کودکان سخت تلاش می کنند اما نتایجی که کسب می کنند چندان قابل قبول نیست، می تواند نشانه ای از اختلال یادگیری باشد. داشتن اختلال یادگیری به این معنی است که کودک در یک یا چند زمینه یادگیری مشکل دارد، حتی زمانی که هوش یا انگیزه کلی تحت تأثیر قرار نگیرد.
علائم اختلال یادگیری
برخی از علائم اختلالات یادگیری عبارتند از:
- مشکل در تشخیص راست از چپ
- معکوس کردن حروف، کلمات یا اعداد بعد از کلاس اول یا دوم
- مشکل در تشخیص الگوها یا مرتب کردن اقلام بر اساس اندازه یا شکل
- مشکل در درک و پیروی از دستورالعمل ها یا سازماندهی ماندن
- مشکل در به خاطر سپردن مطالبی که به تازگی گفته شده یا آنچه که خوانده شده است.
- عدم هماهنگی هنگام حرکت
- مشکل در انجام کارهایی مانند نوشتن، برش یا کشیدن با دست
- مشکل در درک مفهوم زمان
نمونه هایی از اختلالات یادگیری عبارتند از
- نارساخوانی – مشکل در خواندن(Dyslexia)
- اختلال محاسباتی – مشکل در ریاضیات(Dyscalculia)
- دیسگرافیا – مشکل در نوشتن(Dysgraphia )
کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است از اینکه با وجود تلاش زیاد نمی توانند در یک موضوع تسلط پیدا کنند، احساس ناامیدی کنند همچنین امکان دارد، درمانده شوند یا از درس خواندن کناره گیری کنند. اختلالات یادگیری همچنین می تواند همراه با اختلالات عاطفی یا رفتاری یا اختلال نقص توجه (ADD) و بیش فعالی (ADHD) و یا اضطراب باشد. مجموعه ای از مشکلات می تواند موفقیت یک کودک را در مدرسه سخت کند. تشخیص صحیح هر اختلال بسیار مهم است، به طوری که کودک بتواند نوع کمک مناسب را برای هر کدام دریافت کند.
انواع اختلال یادگیری
اختلال خواندن
خواندن مبتنی بر درک گفتار است. اختلالات یادگیری با خواندن اغلب بر اساس مشکل کودک در درک کلمه گفتاری به عنوان ترکیبی از صداهای متمایز است. این می تواند درک اینکه چگونه یک حرف یا حروف یک صدا را نشان می دهد و چگونه حروف یک کلمه را می سازند دشوار است.
مشکلات حافظه کوتاه مدت که به آن حافظه فعال نیز می گویند، می تواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد.
حتی زمانی که مهارت‌های اصلی خواندن تسلط پیدا می‌کنند، کودکان ممکن است با مهارت‌های زیر مشکل داشته باشند:
- خواندن با سرعت معمولی
- درک آنچه می خوانند.
- به یاد آوردن درست مطالبی که خوانده اند.
- نتیجه گیری درست از آنچه که خوانده اند.
یکی از رایج ترین انواع اختلالات یادگیری، اختلال خواندن است که به آن نارساخوانی می گویند. این اختلال باعث می شود کودک در انتخاب صداهای گفتاری مختلف در کلمات و یادگیری نحوه ارتباط حروف با آن صداها مشکل داشته باشد.
اختلال نوشتن
نوشتن به مهارت های پیچیده ای نیاز دارد که شامل بینایی، حرکت و توانایی پردازش اطلاعات است. اختلال یادگیری در نوشتن، که به آن دیسگرافی نیز می گویند، ممکن است باعث ایجاد موارد زیر شود:
- دست خط آهسته
- مشکل در یادآوری نحوه تشکیل حروف، کپی کردن اشکال و کشیدن خطوط.
- دست خطی که خواندن آن سخت است.
- مشکل در نوشتن افکار
- متن نوشتاری که سازماندهی ضعیفی دارد یا درک آن سخت است.
- مشکل در املا، دستور زبان و نقطه گذاری.
اختلال ریاضی
یک اختلال یادگیری در ریاضیات، که به آن دیسکولیا نیز می گویند، ممکن است در مهارت های زیر مشکلاتی ایجاد کند:
- درک نحوه کار اعداد و ارتباط آنها با یکدیگر.
- انجام مسائل ریاضی
- یادگیری قوانین پایه ریاضی
- استفاده از نمادهای ریاضی
- درک مشکلات کلمه
- سازماندهی و ثبت اطلاعات در حین حل یک مسئله ریاضی.
چه چیزی باعث اختلالات یادگیری می شود؟
مواردی که ممکن است در اختلالات یادگیری نقش داشته باشند عبارتند از:
سابقه خانوادگی و ژن
داشتن یک خویشاوند خونی، مانند والدین، مبتلا به اختلال یادگیری، خطر ابتلای کودک به این اختلال را افزایش می دهد.
خطرات قبل از تولد و کمی بعد از آن
اختلالات یادگیری با رشد ضعیف رحم و قرار گرفتن در معرض الکل یا مواد مخدر قبل از تولد مرتبط است. اختلالات یادگیری نیز به زود به دنیا آمدن و داشتن وزن بسیار کم در هنگام تولد مرتبط است.
آسیب عاطفی
این می تواند شامل یک تجربه شدید استرس زا یا سوء استفاده عاطفی باشد. اگر هر کدام در اوایل کودکی اتفاق بیفتد، ممکن است بر نحوه رشد مغز تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به اختلالات یادگیری را افزایش دهد.
ضربه جسمی
آسیب های سر یا بیماری های سیستم عصبی ممکن است در ایجاد اختلالات یادگیری نقش داشته باشند.
مواد سمی
قرار گرفتن در معرض سطوح بالای سموم، مانند سرب، با خطر بیشتر اختلالات یادگیری مرتبط است.
درمان زودهنگام کلیدی است، زیرا مشکل می تواند رشد کند. کودکی که در دبستان جمع اعداد را یاد نگیرد در دبیرستان قادر به انجام جبر نخواهد بود. کودکانی که دارای اختلالات یادگیری هستند نیز ممکن است دارای موارد زیر باشند:
- اضطراب در مورد نمرات آنها
- افسردگی
- عزت نفس پایین
- خستگی
- انگیزه کمتر
اولین گام در مسیر درمان اختلالات یادگیری ریشه یابی و تشخیص صحیح مبتنی بر علائم است. در وهله بعدی درمانگر با توجه مجموع علائم و اهداف، پروتکل درمانی را طرح ریزی می کند.
منابع: mayoclinic , cdc
